Wanneer je de meerderheid vraagt naar de typische Spaanse specialiteiten, krijg je al snel als antwoord: tapas, chorizo, cerveza's en heerlijke sangria. Maar de Spaanse keuken is meer dan dat alleen. Spanje heeft namelijk een ijzersterke culinaire reputatie en zal je positief weten te verrassen.
Verse, lokale en seizoensgebonden producten
De Spaanse keuken maakt vaak gebruik van verse en lokale seizoen producten. Men verkiest hoge kwaliteit van de producten in tegenstelling tot bijvoorbeeld diepvriesproducten of voorverpakte groenten en fruit.
Vis en zeevruchten zijn één van de meest typerende producten van de Spaanse keuken, de meest gebruikte daarvan zijn tonijn, kabeljauw, zeeduivel, inktvis en octopus, heek, sardines, vele types baars en zeer veel verschillende schaal- en schelpdieren. Spanje is niet voor niet de grootste vis- en zeevruchtenconsument ter wereld, op Japan na. Ook op het gebied van vlees en wild is de Spaanse gastronomie van alle markten thuis.
De Spaanse keuken verschilt natuurlijk per regio
Er zijn verschillende regio's in Spanje. En ook op culinair gebied zijn er belangrijke verschillen tussen deze regio’s. Meer nog, de regionale verschillen is wat de Spaanse keuken net zo rijk en gevarieerd maakt.
De Spaanse eetcultuur:
Lunch- en dinertijden wijken af van wat wij gewend zijn. De Spanjaarden ontbijten laat en lunchen doen ze pas tussen 14u en 16u. Tijdens deze lunch wordt er voornamelijk warm gegeten.
Ga je uit eten in Spanje? Hou dan best rekening met de openingstijden van de keuken. Tijdens lunchtijd zijn ze meestal tussen 14u en 16u30 open en ’s avonds van 21u tot middernacht.
Tussen 21 en 22u wordt er van het diner genoten. Dit is niet zo uitgebreid als de lunch, maar eerder een gezellig samenkomen van familie en/of vrienden.
Weetje: Spanje is de grootste olijfolieproducent ter wereld.
Een bakje koffie
Een koffie (met uitzonderling van de ‘solo’) komt met een hoeveelheid melk (leche) omgekeerd evenredig aan dat van de koffie.
De video hieronder beschrijft de verschillende soorten.
https://www.facebook.com/cafecentralmalaga/videos/1037067969692295
- Solo (zwart): Koffie geserveerd in een klein glas zonder melk
- Largo (extra sterk): Koffie met dubbele hoeveelheid cafeïne en een robuuste smaak.
- Semi Largo (sterk): Een “Largo” maar met de helft aan cafeïne
- Solo corto (espresso): Klassieke Italiaanse espresso
- Mitad (half om half): Half koffie half melk
- Entre Corto (semi-kort): En halve espresso
- Corto (kort): Een koffie-shotje
- Sombra (schaduw): Een kleine hoeveelheid koffie
- Nube (wolk): Bijna geen koffie en veel melk
- Café Americano: is een traditionele koffie zoals we gewoon zijn te drinken in België, Nederland, Frankrijk en de meeste Noord-Europese landen. Deze kan je dan bestellen met of zonder melk.
Vergeet dus niet: wens je in Spanje een grote koffie, bestel dan een café Americano.
Spaanse ham
Spaanse ham is de ambachtelijk gerookte ham die kenmerkend is voor de Spaanse keuken. De twee belangrijkste soorten, die van elkaar verschillen vanwege het dieet van de varkens en de lengte van het behandelproces, zijn:
De Jamón Serrano. Deze ham komt het meeste voor en beslaat 90% van de productie van de gerookte ham in Spanje. De Jamón Serrano is afkomstig van gewone varkens, die leven op granen en de hammen zijn beschikbaar na een behandeling van 12 tot 18 maanden.
De andere ham is de Jamón Ibérico, de absolute ster aan het Spaanse hammen firmament, ook wel bekend als “Pata Negra“. Deze naam dankt de Ibérico aan de bijzondere Iberische varkens waarvan de hammen worden gebruikt. Deze varkens worden gekenmerkt door hun zwarte hoeven, vandaar de bijnaam ‘pata negra’ oftewel ‘zwarte poot’.
De behandeling van deze ham kan oplopen tot wel twee jaar en produceert als resultaat een robijn-rode ham met een bijzonder laag vetgehalte en een intens gearomatiseerde smaak.
Wat is de beste Spaanse ham?
De DO Jabugo Jamón Ibérico uit de provincie Huelva wordt beschouwd als de beste Spaanse ham, waarbij ‘DO‘ staat voor de benaming van oorsprong; denominación de origen.
Deze hammen zijn afkomstig van varkens die vrij rondlopen in de bossen en geleidelijk en alleen worden gevoed met eikels. Deze varkens, die de helft van hun gewicht (160kg) verkrijgen door het eten van eikels, produceren de gezondste, meest biologische ham: Jamón Ibérico de Bellota, bekroond met Cinco Jotas (JJJJJ). Deze bekroning, (letterlijk de 5 J‘s), dankt ze aan de hoogste onderscheiding die kan worden toegekend aan een Spaanse ham, een soort van 5 sterren classificatiesysteem, die loopt van 1 tot maximaal 5 J‘s.
Weetje: de varkens waarvan de Jamón Ibérico de Bellota wordt gemaakt staan bekend als “olijven op voeten”, aangezien de kwaliteit van hun vet net zo gezond is als dat van Vierge olijfolie.
Daarnaast zijn er nog drie andere gebieden op het Iberisch schiereiland waar de DO Spaanse ham vandaan kan komen: Salamanca in het noorden en Valle de Los Pedroches en Extremadura in het Oosten.
Hoe wordt de Spaanse ham gemaakt?
Het behandelproces van Spaans ham is voornamelijk een zoutingsproces. De ham wordt ingewreven met een specifieke hoeveelheid zout (10/15 cm per elke meter hoogte van de palen van de ham) die men vervolgens laat intrekken (1 dag per elke kg) terwijl het vlees wordt gedroogd in een gecontroleerd klimaat. De duur van dit proces en de persoonlijke aandacht die er aan wordt geschonken zijn de fundamentele categorieën de inspecteurs controleren. Als aan de bijbehorende criteria worden voldaan ontvangt de ham het DO keurmerk.
Waarom is de Spaanse ham zo duur?
Volgens sommigen kost de Spaanse ham een rib uit je lijf. En eerlijk is eerlijk, goedkoop zijn ze zeker niet. Echter, om te worden gewaardeerd als de beste ham ter wereld moet worden voldaan aan strenge criteria en het kost dan ook veel tijd, aandacht en kunde om hieraan te voldoen. Hierdoor kun je niet verwachten dat je voor de Cinco Jotas hetzelfde betaalt als voor een ham die je in de supermarkt kunt kopen, het vervaardigingsproces van de Spaanse ham is hiervoor simpelweg te intensief. Er zijn zelfs hammen waarvoor je het astronomische bedrag betaald van 400€ per kilogram!
Tapas eten in Spanje - Wat zijn Spaanse tapas?
Tapas zijn verschillende kleine hapjes; er zijn meer dan 100 tapas te onderscheiden in zowel koude als warme tapas.
Ze worden in bijna iedere bar in Spanje geserveerd en iedere streek heeft wel zijn eigen typische hapjes.
Oorsprong
Over het ontstaan van de Spaanse tapas doen verschillende legendes de ronde.
Een van de legendes gaat over koning Alfons XIII die tijdens een bezoek aan Cádiz voor een drankje stopte bij Ventorrillo El Chato, een herberg tussen Cádiz en San Francisco die je vandaag de dag nog steeds kunt bezoeken.
De koning bestelde er een glas wijn en de kastelein schotelde hem een glas voor met daar bovenop een plakje ham. De beste waard rechtvaardigde deze tot dan toe vreemde geste door erbij te vermelden dat de ham een ‘tapa’ was, een afdekking om te voorkomen dat de wijn zou bederven door het zand dat door de sterke wind de herberg werd ingeblazen.
De koning vond het een prachtig idee en at de ham, dronk de wijn en vroeg wederom om op dezelfde manier geserveerd te worden.
Een andere legende heeft wederom een koning in de hoofdrol, dit keer een zieke koning Alfons X ook wel bekend als Alfons de Wijze. Op enig moment dwong een ziekte hem tot enkele weken bedrust en zijn hofarts schreef hem voor om gedurende de dag meerdere keren een slok wijn te nuttigen. Vanuit wetenschappelijk oogpunt was dit ongetwijfeld de beste weg naar genezing. Om te voorkomen dat hij dagelijks dronken werd besloot de koning om bij ieder slokje wijn steeds een klein hapje te nemen. Op deze manier bedekte hij (in het Spaans: tapada) zijn dronken toestand. Verrassend genoeg sloeg deze behandeling aan en de koning herstelde voorspoedig. Hij besloot daarop een wet uit te vaardigen waarin alle kroegen in zijn koninkrijk werden verplicht een klein hapje te serveren bij elke glas wijn. Geen wonder dat men koning Alfons ook wel Alfons de Wijze noemt 🙂
Een ander verhaal leert ons dat boeren en bedienden aan het hof, voorafgaande aan de lunch en het diner, wijn en kleine hapjes gebruikten om op krachten te blijven. Bijkomend voordeel van deze stimulerende aperitiefjes was dat de hapjes de effecten van de alcohol afdekte. Een perfecte combinatie dus en een knap staaltje boerenslimheid.
Vanaf dat moment hebben de kleine aperitiefjes inmiddels duizenden en duizenden glazen wijn vergezeld en op die manier menig fles wijn gered van verzuring en menig boer gered van zekere dronkenschap.
“Tapear” betekent: het proeven van verschillende tapas in diverse cafés gedurende één dag.
Wat is het verschil tussen tapas en Pinchos?
Tapas wordt meestal op een bordje of in een kommetje geserveerd. Bij Pinchos (pintxos) is dit op een broodje.
Wat zijn de meest voorkomende tapas in Spanje?
Calamares: heerlijk in olijfolie gebakken inktvisjes.
Croquetas of 'de Spaanse kroket'. Croquetas bevatten een soort van dikke bechamelsaus, gemengd met uien en andere ingrediënten. De meest voorkomende soorten zijn Spaanse ham, paddenstoelen en kabeljauw.
Ook olijven kunnen geserveerd worden als tapas. Soms worden deze gevuld met ansjovis of paprika.
Pan con tomate: een wit boordje dat bestreken is met tomaat en ondergedompeld wordt in olijfolie.
Patatas Bravas: deze kleine gefrituurde aardappelblokjes worden meestal geserveerd met twee lekkere sausjes: aioli, een knoflookachtige mayonaise en een pittige tomatensaus.
Paella, een Valenciaanse specialiteit
Het bekendste gerecht uit de Spaanse keuken is ongetwijfeld Paella. Het gerecht is wereldwijd bekend en door de jaren heen zijn er dan ook eindeloze variëteiten van deze specialiteit gemaakt. Maar één ingrediënt hebben ze echter allemaal gemeen: rijst.
Wat is Paella de Valencia precies?
Paella is een rijststoofpotje en is afkomstig van Valencia. De hoofdingrediënten zijn voornamelijk rijst, vis-en schaaldieren, snijbonen, saffraan, een tomatenbasis, stukjes kip en konijn en witte bonen.
Weetje: De bereiding van paella is in Spanje een traditionele sociale zondagmiddag-gebeurtenis. De familie komt dan gezellig samen en de mannelijke leden zorgen voor een heerlijke paella.
Paella wordt gekookt en geserveerd in een ‘paellera’, een speciale grote ronde pan. Doordat men het serveert in de paellera geniet je bovendien ook nog van het lekkerste deel van de paella: de geroosterde, knapperige rijst die verbrandt ligt aan de randen van de pan.
Andaluzische gazpacho
In de zomermaanden is er geen beter wapen tegen de hitte in Zuid-Spanje dan de koude tomatensoep gazpacho. Behalve tomaat zit er ook komkommer, ui, olijfolie en knoflook in. Deze verfrissende soep wordt vaak gegarneerd met stukjes geroosterd brood en rode paprika. Het schijnt dat het recept voor de soep bedacht is door Spaanse muilezeldrijvers, die makkelijk aan deze ingrediënten konden komen.
Tortilla de patatas: Spaanse aardappelomelet
Tortilla de patatas is een van de bekendste specialiteiten in Spanje. De wereldberoemde Spaanse tortilla werd al in 1817 voor het eerst vermeld. De allereerste tortilla zou zijn bereid door een arme inwoonster van Navarra, die een Spaanse generaal een maaltijd moest voorschotelen. Omdat ze niet zoveel in huis had, maakte ze van wat aardappelen, uien en eieren een aardappelomelet. De generaal vond het heerlijk en al snel werd het eenvoudige recept her en der overgenomen. Tegenwoordig kun je overal in Spanje tortilla de patatas.
Pulpo a Feira uit Galicië
Hou je van octopus? Dan moet je dit gerecht zeker eens proeven! Pulpo a Feira is een echte delicatesse en staat op heel wat menu’s in Noord-Spanje. Pulpo a Feira, ook wel Pulpo a Gallego genoemd, is typerend voor Galicië.
De octopus wordt gekookt en geserveerd in dunne plakjes, met een vleugje olijfolie, grof zout en paprika's. Ook de textuur van het gerecht is vrij zacht en de smaak is sterk maar verfijnd.
Crema Catalana, de Spaanse Crème Brûlée
Nog een bekend gerecht is de Crema Catalana.
Dit bijzonder lekkere nagerecht komt traditioneel voor in de Spaanse regio Catalonië. De basis van een Crema Catalana bestaat voornamelijk uit custard, een typisch mengsel van eieren en melk dat verdikt wordt door het te verwarmen tot maar liefst 80°C. Nadien nog wat gekarameliseerde suiker toevoegen en klaar! Je kan het ook wel vergelijken met de klassieke Franse crème brûlée.
Wie bekend is met de Spaanse gastronomie moet weten dat Spanje veel meer heeft te bieden dan tapas, paella, gazpacho, sangría en tinto de verano.
Met meer dan 220 sterrenrestaurants is Spanje een topland voor de haute cuisine.
